Η παρούσα μελέτη αναφέρεται στην οργάνωση και το έργο της Δημογεροντίας της Ξάνθης την περίοδο 1892-1912. Χρονικά αναφερόμαστε στην τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Ξάνθη. Το 1912 κατά τον πρώτο Βαλκανικό πόλεμο, καταλήφθηκε η πόλη από τους Βουλγάρους και η τουρκική κυριαρχία τερματίστηκε και δεν επιβλήθηκε ξανά στην περιοχή, μέχρι την ενσωμάτωσή της στο Ελληνικό κράτος την 4^η Οκτωβρίου του 1919.

Η εργασία βασίζεται στα Πρακτικά της Δημογεροντίας της Ξάνθης, που σώζονται σε μορφή Κώδικα με την ονομασία Πρακτικά Δημογεροντίας 1892-1912, ο οποίος φυλάσσεται στο Αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου.

Τα Πρακτικά αυτά εκδόθηκαν το 2006 από τον Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου Παντελεήμονα Καλαφάτη, σε καλαίσθητο τόμο με τίτλο

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑΣ ΞΑΝΘΗΣ 1892-1912, ΚΩΔΙΞ Α΄.

Αποτελείται από οκτώ κεφάλαια, με τα οποία επιχειρείται να περιγραφεί η οργάνωση και το έργο της Δημογεροντίας της Ξάνθης την περίοδο 1892-1912.

Η εισαγωγή της εργασίας αναφέρεται γενικότερα στο θεσμό της κοινοτικής αυτοδιοίκησης και την προέλευσή του. Ο τρόπος που λειτούργησε η τοπική αυτοδιοίκηση σε κάθε περιοχή της Ελλάδος ήταν διαφορετικός, όπως και τα προνόμια που απολάμβανε ο κάθε τόπος.

Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται γενικά η οργάνωση της κοινότητας της Ξάνθης καθώς και βιογραφικά στοιχεία για τους προέδρους της Δημογεροντίας της υπό εξέταση περιόδου, οι οποίοι ήταν οι εκάστοτε Μητροπολίτες της πόλης.

Στο δεύτερο κεφάλαιο αναφέρονται διάφορα μέτρα και ενέργειες της Δημογεροντίας για την καλύτερη λειτουργία της κοινότητας ενώ το επόμενο κεφάλαιο αναφέρεται στην δικαστική δικαιοδοσία της Δημογεροντίας και τις προσπάθειες που έκανε αυτή για να επιλύσει τις εσωτερικές διαφορές της κοινότητας.

Το τέταρτο κεφάλαιο αφιερώνεται στην προσπάθεια των αρχόντων της πόλης να αντιμετωπίσουν την επέκταση της Βουλγαρικής Εξαρχίας στην Ξάνθη, με την βοήθεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου και κάθε άλλο μέσο που είχαν στην διάθεσή τους, ενώ στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην προσπάθεια της Δημογεροντίας να προάγει την παιδεία και να παράσχει μόρφωση στα παιδιά της ελληνικής κοινότητας της πόλης.

Στο έκτο κεφάλαιο αναφέρονται οι ενέργειες της Δημογεροντίας για την διαφύλαξη της κοινοτικής περιουσίας ενώ στο έβδομο οι προσπάθειες για την ανέγερση και την επισκευή των εκκλησιαστικών και κοινοτικών κτηρίων της πόλης.

Στο όγδοο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο φιλανθρωπικό έργο της Δημογεροντίας.

Τέλος υπάρχει φωτογραφικό παράρτημα με φωτογραφίες της Ξάνθης,

που απεικονίζουν περιοχές της πόλης από τα τέλη του 19^ου αιώνα και τις αρχές του 20^ου, και οι οποίες προέρχονται από το αρχείο του κ. Τάσου Τεφρωνίδη.

Ο Αριστοτέλης Αλεξόπουλος του Ευαγγέλου γεννήθηκε το 1967 στην Ξάνθη όπου και έζησε κατά τα μαθητικά του χρόνια. Φοίτησε στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (Τάξη ’89) και υπηρέτησε στο πεζικό αρχικά, και στην Αεροπορία Στρατού ως χειριστής ελικοπτέρων στη συνέχεια, απ’ όπου και αποστρατεύτηκε.

Αποφοίτησε με άριστα από τη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. το 2010 καθώς και από το Μεταπτυχιακό Τμήμα του Ιστορικού Τομέα αυτής το 2012.

Το βιβλίο «Η Οργάνωση και το έργο της Δημογεροντίας Ξάνθης κατά την περίοδο 1892-1912» του Αριστοτέλη Αλεξόπουλου είναι το πρώτο πόνημα του συγγραφέα-ερευνητή που κυκλοφορεί από τις Ξανθιώτικες Εκδόσεις ΣΠΑΝΙΔΗ.

Ο Αριστοτέλης λιτός και απέριττος, με τόλμη και όραμα,

περπατά απτόητος στα δύσκολα μονοπάτια της Ξανθιώτικης Μνήμης,

σε μια προσπάθεια επαναφοράς της «χαμένης Δημογεροντίας» μας στο σημερινό θέατρο της καθημερινότητάς μας.